ΛΟΓΟΠΑΙΔΕΙΑ

Το παιδί μου δεν μιλάει! Τι να κάνω;  Πρώιμη  Λογοθεραπευτική Παρέμβαση - Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας στη γλωσσική εξέλιξή του

Περίπου 10 % των παιδιών στην ηλικία των δυο με δυόμιση ετών δεν ξεκινάει την ομιλία του όπως θα ήταν αναμενόμενο, γεγονός που συχνά κάνει τους γονείς να ανησυχούν. Μοιράζονται την ανησυχία τους με άλλα μέλη της οικογένειας, φίλους και γνωστούς και συχνά λαμβάνουν ποικίλες απαντήσεις, οι οποίες τους μπερδεύουν ακόμα περισσότερο.

Μερικοί τους λένε να συμβουλευτούν έναν ειδικό, άλλοι  θεωρούν υπερβολική την ανησυχία τους και θεωρούν ότι το παιδί απλά αργεί και θα  μπορεί να αναπληρώσει τα κενά αργότερα, «θα τα πει μαζεμένα».

Πολύ συχνά όμως, η καθυστέρηση στην ομιλία συνοδεύεται από άλλα χαρακτηριστικά, όπως ότι το παιδί δεν είναι σε θέση να παίζει, είναι φοβισμένο, ντροπαλό, ή και επιθετικό. Πολύ σημαντικό είναι να παρατηρήσουμε τη συμπεριφορά του παιδιού, κυρίως κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Οι παράγοντες που παίζουν ένα καθοριστικό ρόλο για την ανακάλυψη της γλώσσας και της ομιλίας είναι:

•          Η ικανότητα να ανακαλέσει από την μνήμη του κάτι που δεν είναι αντιληπτό, την συγκεκριμένη στιγμή στο χώρο.
•         Η επιθυμία να το εκφράσει  σε κάποιον.

Το παιδί μαθαίνει να χτίζει τη νόησή του έχοντας διάφορες εμπειρίες με τα αντικείμενα που το περιβάλλουν. Προϋπόθεση είναι να τα αντιλαμβάνεται και να διερευνά το περιβάλλον του με όλες τις αισθήσεις του, να επεξεργάζεται και να αφομοιώνει όλες τις εμπειρίες, που αποκομίζει, μέσα από το παιχνίδι.

Στην ηλικία μεταξύ ενός και ενάμιση ετών, το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί τα αντικείμενα σύμφωνα με τη χρηστικότητά τους, π.χ. αυτοκίνητα τσουλάνε, τα βιβλία για να τα ξεφυλλίζει, και το κουτάλι για να τρώει. Στην ηλικία των περίπου ενάμιση ανακαλύπτει ότι οι πράξεις του αφήνουν ίχνη και ότι μετά από κάθε πράξη, κάτι αλλάζει. Μετά από αυτό, δεν θα έχει μόνο ενδιαφέρον να κουνάει το μολύβι πάνω στο χαρτί, αλλά και να δει τι αποτέλεσμα έχει αυτό που έκανε. Αυτό το αποτέλεσμα θα έχει σε πρώτη φάση μόνο μια σημασία και πιο συγκεκριμένα κάτι που ήδη γνωρίζει π.χ. οι γραμμές στο χαρτί είναι σαν «φίδια».

Όταν το  παιδί κάνει αυτό το βήμα, καταφέρει να μεταβεί από την πράξη στη σκέψη.

Στην ηλικία των δυο, όμως, ο κόσμος του δεν περιορίζεται πλέον στο «εδώ και τώρα». Γι αυτόν το λόγο χρειάζεται τη γλώσσα για να αναφέρεται σ’ αυτό που δεν είναι παρών τη συγκεκριμένη στιγμή, είτε αυτό αφορά το παρελθόν ή το μέλλον.

Ένας  επίσης πολύ σημαντικός παράγοντας  για την ανάπτυξη του είναι η ικανότητα βλεμματικής επαφής με δυο αντικείμενα ή πρόσωπα. Το παιδί μαθαίνει μέχρι το πρώτο έτος να μοιράζει την προσοχή του ανάμεσα σε ένα αντικείμενο και ένα άτομο (π.χ. η μπάλα και η μαμά). Χάρη σ’ αυτήν τη διαδικασία μπορεί να καταλάβει ότι η μαμά μιλάει για την μπάλα. Έτσι ξεκινάει η διαδικασία κατανόησης της γλώσσας.

Αυτές οι ικανότητες μπορεί να φαίνονται πολύ απλές και συνηθισμένες, αλλά αποτελούν τη βάση στη διαδικασία απόκτησης της γλώσσας. Αν το παιδί δεν αποκτά αυτές τις ικανότητες, δεν θα μάθει να μιλάει σωστά, με αποτέλεσμα να μειώνεται  η επιθυμία επικοινωνίας  με το περιβάλλον του και σε μερικές περιπτώσεις αυτό μπορεί μελλοντικά να έχει και άλλες επιπτώσεις στη γλωσσική ανάπτυξη και στο γραπτό και προφορικό λόγο.

Σε μια πρώιμη λογοθεραπευτική παρέμβαση δουλεύονται αυτά τα πρώτα στάδια εξέλιξης. Το παιδί μαθαίνει τη συμβολική χρήση της γλώσσας με έμφαση πάντα την πράξη. Η κατανόηση της γλώσσας και ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου όπως και τη σωστή σύνταξη της γλώσσας εξασκούνται σε καθημερινές πράξεις όπως το παιχνίδι με κούκλες.

Αν έχετε την αίσθηση ότι το παιδί σας εμφανίζει κάποια ιδιαιτερότητα στο παιχνίδι ή στη συμπεριφορά του αναφορικά με την έκφραση και την ομιλία, μη διστάζετε να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Πολλές φορές αρκούν μερικές  συνεδρίες με σωστή καθοδήγηση των γονέων, για να βοηθηθεί το παιδί να έχει μια ομαλή εξέλιξη.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας στη γλωσσική εξέλιξή του

•          Εσείς είστε το παράδειγμά του. Μιλάτε πολύ με το παιδί σας, αργά, καθαρά και με απλές προτάσεις, έχοντας πάντα βλεμματική επαφή μαζί του. Αν είναι δυνατόν να σκύψετε ή να το σηκώσετε έτσι ώστε να βρίσκεται στο ύψος τον ματιών σας. Έτσι του δίνετε τη δυνατότητα να παρατηρεί τις κινήσεις των χειλιών σας και να σας μιμείται.  Η μίμηση έχει πολύ θετικές επιπτώσεις στη διαδικασία μάθησης, το παιδί αντιλαμβάνεται ότι έχει την προσοχή σας, αυτό του δίνει την αίσθηση της εκτίμησης, αγάπης και θαλπωρής.
•          Διαβάστε του παραμύθια στα οποία θα συμμετέχει ενεργά περιγράφοντας τις εικόνες ή απαντώντας κάποιες απλές ερωτήσεις που θα του κάνετε. Θα το βοηθήσετε στην κατανόηση της γλώσσας και στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου.
•          Μην το διορθώνετε. Οι επαναλαμβανόμενες διορθώσεις στη γραμματική, συντακτικό και άρθρωση θα τον αποθαρρύνουν στην εκμάθηση της γλώσσας. Αντί γι αυτού, μπορείτε να επαναλαμβάνετε αυτό που είπε με τον σωστό τρόπο και διακριτικά. Π.χ. το παιδί είπε «ατοκινητο» κι εσείς του λέτε: «ναι, αυτό είναι ένα αυτοκίνητο», έχοντας στο νου να σας προσέχει και να σας κοιτάει την ώρα που το λέτε.
•          Συναισθήματα: εκφράζετε τα συναισθήματά σας συχνά με λόγια. Το παιδί θα μάθει τι είναι τα συναισθήματα και πως μπορεί να τα εκφράζει με λόγια.
•          Να συζητάτε με το παιδί σας όπως το κάνετε με έναν ενήλικα, δηλαδή να ακούτε προσεκτικά τι σας λέει αφήστε το να ολοκληρώσει τη σκέψη του και μετά κάντε του ερωτήσεις. Έτσι το ενθαρρύνετε να μιλήσει και να χαρεί την διαδικασία της επικοινωνίας μέσω της ομιλίας.
•       Συνδυάστε κάποιο κινητικό παιχνίδι, π.χ. μπάλα, κουτσό ή χορός, με λέξεις ή προτάσεις. Αφήστε τη φαντασία σας και τη δημιουργικότητά σας να σας καθοδηγούν, παρατηρώντας παράλληλα τις αντιδράσεις του παιδιού. Αν καταφέρετε να είναι χαρούμενο, θα διευκολύνετε κατά πολύ τη διαδικασία εκμάθησης και ταυτόχρονα σχέση σας θα βελτιωθεί. Δημιουργείστε μια ρουτίνα με τέτοιες ευχάριστες στιγμές.